Geschiedenis vrijmetselarij Suriname te boek gesteld

GESCHIEDENIS

0

 

door Joop Vernooij

In november 2011 bestond de vrijmetselaarsloge Concordia, de oudste van Suriname, 250 jaar. De oorsprong van de vrijmetselarij in het algemeen ligt in de late middeleeuwen toen gildes, verenigingen van vakgenoten, ontstonden. De bouwvakkers gebruikten hun werkgereedschap als symbolen voor hun vereniging die zich rond 1717 – 1720 vormde en inmiddels is uitgegroeid tot een wereldbroederschap. Met een vakvereniging heeft de vrijmetselarij nu niets meer van doen.

De loge is het pand waar de bijeenkomsten worden gehouden. Er wordt aparte kleding gedragen en er vinden allerlei rituelen plaats. De orde maakt veel gebruik van symboliek, zoals getallen en tijdsaanduidingen, maar ook van symbolen van de oude vakvereniging zoals de passer en winkelhaak. Zij is alleen toegankelijk voor leden, wat haar enigszins exclusief en geheimzinnig maakt.

Personeel van het Roode Kruis voor het ‘Nepveu-huis’ aan de Gravenstraat, waar de Loge Concordia was gevestigd. Collectie Surinaams Museum

Het bestuur van Loge Concordia heeft de journalisten Marieke Visser en Chandra van Binnendijk gevraagd een gedenkboek samen te stellen op basis van haar 250-jarig jubileum. De keuze voor deze auteurs is opvallend, omdat de vrijmetselarij een mannenaangelegenheid is en wil blijven. De jubilerende Loge Concordia wil met dit boek de Surinaamse gemeenschap inzage geven in haar doen en laten, omdat er veel geheimzinnigheid heerst en onwaarheid over haar de ronde doet. Soms is er zelfs sprake van grove vooroordelen van niet-ingewijde tegenstanders. De vrijmetselarij in Suriname heeft bovendien te maken met de krimp van haar ledental. Met een informatieve publicatie zouden jongeren geïnteresseerd kunnen raken.

Munt geslagen voor Loge Concordia 1761-1986

Behalve in de literatuur vonden de auteurs informatie bij het Cultureel Maçonniek Centrum in Den Haag en hebben zij een mooi aantal interviews afgenomen. Bovendien hebben ze interessante illustraties op de kop weten te tikken. Het resultaat is een zeer fraai en vakkundig uitgegeven boekwerk met mooie foto’s en afbeeldingen. De kaft toont op de voorkant de klopper van de hoofddeur van loge Concordia en op de achterkant een afdruk van het schilderij Alziend Oog van Arend Veninga. Op het wapen van Loge Concordia staat de Latijnse tekst Concordia creat felicitatem, eenheid van hart schept geluk. De datum van uitgave staat volgens de tijdrekening van de vrijmetselaars vermeld: ‘de 17^e dag van de 9^e maand in het jaar 6011 A.L’. Provinciaal Grootmeester Hans Hanenberg heeft het voorwoord geschreven (pp. 7-9).

Tijdens de bijeenkomsten in de loge wordt gediscussieerd en worden lezingen gehouden. Mannen kunnen het lidmaatschap aanvragen en ondergaan vervolgens een introductietijd. Er zijn allerlei taken of ambten te vervullen zoals een provinciaal grootmeester, provinciaal groot-secretaris, thesaurier of meester van eer. De loge is een plaats voor groei in wijsheid, een plaats van dienstbaarheid en biedt een weg naar persoonlijke volmaaktheid. Bij de vrijmetselarij is sprake van een ontwikkeling van eigen, humane spiritualiteit, waarin religie een plaats heeft en gerespecteerd wordt. Het gaat om de groei van het geestelijk leven en de orde heeft daarentegen niets van doen met haat, bestrijding van andere groepen of het uitschakelen van mensen. De broederschap is universeel: logistiek en spiritueel.

Het huis van gouverneur Jan Nepveu, Gravenstraat 9, waar later de Loge Concordia was gevestigd, en nog later de Staten van Suriname hun intrek namen; foto uit de collectie Surinaams Museum

Loge Concordia is in 1761 gesticht door toenmalige Nederlanders in de kolonie Suriname. Notaris Samuel Nassy, in 1684 als zodanig door gouverneur Cornelis van Aerssen van Sommelsdijck benoemd, had in zijn zegel duidelijke symbolen van de vrijmetselarij, zodat men kan aannemen dat hij een van de eerste vrijmetselaars in Suriname is geweest. De loge kon dankzij het contact met het hoofdbestuur in Nederland worden opgericht. De activiteiten waren wisselend en soms op een laag pitje. Een interessant detail is dat de katholieke missie in de tweede helft van de negentiende eeuw het gebouw van Loge Concordia in de Saramaccastraat voor f. 7.000.- kocht en er de Rosakerk van maakte.

De Rosakerk in Paramaribo. Foto Sensaos

Behalve Loge Concordia bestaan er in Suriname de Loges De Stanfaste nr. 238, De Gouden Driehoek nr. 245 en De Provinciale Grootloge Suriname; ze zijn allemaal tussen 1964 en 1970 opgericht. Bovendien bestaat sinds 1917 in Suriname het instituut van Gedelegeerde van het Hoofdbestuur.

De loges bestonden lange tijd alleen uit witte mensen. Frank Essed en Jules Sedney waren de eerste Surinaamse kleurlingen die lid werden. De strikte organisatie, de vervulling van de ambten en de behoefte aan geestelijke groei maken dat de loges het goed doen, maar graag versterking nodig hebben. Loge Concordia heeft veertig leden.

De auteurs hebben in het bijzonder aandacht voor de ontwikkelingen in de negentiende en twintigste eeuw en voor de meest recente historie. Ze laten zien dat de ontwikkelingen rustig en waardig zijn verlopen, zonder zwakke perioden of feiten. De interviews springen er letterlijk uit door de grijze kleur van het papier. De pas negentig jaar geworden Jules Sedney spreekt over zijn leven als vrijmetselaar. Hij merkt op dat de rituelen wellicht meer protestanten dan katholieken trekken. Volgens hem is de vrijmetselarij een verrijking in de samenleving die op zoek moet naar haar geestelijke groei; dat zou verloedering tegengaan. Natuurlijk kan, zo stelt hij, de samenleving zonder religie en vrijmetselarij, maar zij maken de samenleving geestelijk rijper en rijker. Regie Kort geeft eveneens zijn visie op zijn persoonlijke groeien, en ook zijn vrouw Cornelie Kort, John Tjon a Meeuw, Terry Rustwijk, Rob Buth, Hetty Fazal Ali Khan, Fred Watson, Bram Brandon, Agnes de Miranda, Glenn Sedney, Tim van Ommeren en Charles de Back komen aan het woord. Verder is er enige aandacht voor de overleden leden: Julius Dennert (1898-1963), dominee Christoffel Paap (1909-1999), Frank Essed (1919-1988), Pretap Radhakishun (1934-2001), Frits Tjong-Ayong (1912-1993), John Thijm (1916-2006), Baltus Lochem (1924-2010) en John de Miranda (1931-2010). De leden stralen een sereen en zelfbewust karakter uit. Hun keuzes dwingen respect af. Opvallend is dat Rob Butt, actief in de katholieke gemeente, aan het woord komt om te bewijzen dat de eeuwenlange weerstand van de katholieke kerk voorbij is.

De auteurs hebben een lijst met de belangrijke data (pp. 114-115) opgenomen en een lijst met de voorzittende meesters, de provinciaal grootmeesters en gedelegeerden (pp. 116-117). Deze uitgave is naar vorm en inhoud een aanwinst. Er blijven ook vragen, want hoe dachten de vrijmetselaars over slavernij en hoe zij stonden tegenover de afschaffing daarvan? Hoe zag de vrijmetselarij het koloniaal bewind en wat vond zij van de positie van contractarbeiders uit Azië? Die vragen kunnen andere onderzoekers gaan natrekken.

Marieke Visser & Chandra van Binnendijk, Bouwstenen voor een betere wereld; 250 jaar vrijmetselarij in Suriname.Paramaribo: Leo Victor, 2011. 120 p., isbn 978 99914 7 139 6.

[uit Oso 2012.1]

Waarom lid worden van de vrijmetselarij?

Ja, goede vraag; waarom zou je? Er zijn maar ruim 100 vrijmetselaars in Paramaribo Suriname. Dus slechts enkelen op de totale bevolking hebben de stap genomen om aan te kloppen aan onze Tempelpoort om tot vrijmetselaar te worden ingewijd. Waar ligt dat aan? Heeft de vrijmetselarij dan voor zo weinig mensen iets te bieden? Voelen mensen zich niet aangetrokken tot de vrijmetselarij?

Ik weet voor mijzelf wel zeker dat de vrijmetselarij mij de afgelopen 25 jaar veel gebracht heeft. Eigenlijk was ik al vrijmetselaar zonder het te weten. Ik was en ben eigenwijs, een vrijdenker die voelde, zoals zo veel mensen, dat er meer moet zijn tussen hemel en aarde. Maar wat? En hoe kom ik daar achter? Dogmatische ideeën, leerstellingen van kerken wilde ik niet klakkeloos overnemen. Die zijn mij niet “eigen”. Ik wilde per sé zelf op zoek. Niet de gemakkelijkste weg overigens, maar ik kon niet anders. Ik kan toch alleen maar mijn eigen weg zoeken, mijn eigen positie bepalen tov mijzelf, de samenleving en tov het goddelijke, het scheppende of hoe u het maar wilt noemen. Er is maar 1 weg en dat is je eigen weg.


De vrijmetselarij bood en biedt mij nog steeds een methode, het instrumentarium om zelf die weg te gaan. Of ik nou katholiek, protestant, jood, Hindo of moslim zou zijn of bij geen enkele kerk aangesloten was en tot welke bevolkingsgroep ik ook zou behoren, ik was welkom. De vrijmetselarij bood mij een vrijplaats om mijn weg te vervolgen, maar nu volgens een specifieke en inspirerende methode: rituelen en symbolen enerzijds en anderzijds de open gedachtewisselingen met mensen die hoe verschillend dan ook, allemaal vrij zijn, of proberen te zijn, van dogma’s, tolerant zijn tov andere denkbeelden en elkaar vinden in de gemeenschappelijke drive het Licht in ons en in elkaar te zien, in het streven een beter mens te worden en de samenleving beter te maken, al verschillen we individueel over de vraag wat “beter” is.


De vrijmetselaar oefent zich dan ook in tolerantie, in verdraagzaamheid, compassie naar andere mensen, in het sluiten van vriendschappen. Kortom, in het vormen van een wereldwijde broederketen, niet alleen met broeder vrijmetselaren, maar liefst met alle mensen.

Daarvoor is het allereerst nodig jezelf goed te kennen (Ken Uzelve), de struikelblokken in je zelf te ontdekken en weg te nemen. Zoals wij zeggen: de mens is een ruwe steen, maar in die ruwe steen bevindt zich de Zuivere Kubieke steen, het symbool van de Schoonheid, het symbool van je werkelijke zelf. Dit thema staat centraal in het leerlingenrituaal, de eerste graad.

 En deze Kubieke Steen laat zich beter inpassen in de muur van de symbolisch te herbouwen Tempel der Schoonheid. Oftewel, hoe zuiverder, volmaakter de mens is, hoe meer hij voor de maatschappij kan betekenen. Iedere vrijmetselaar streeft naar een betere wereld, een betere maatschappij. De wijsheid, het inzicht dat je opdoet, heeft alleen werkelijke waarde als je daarmee wat doet in je omgeving, in de maatschappij. Daarom beëindigen wij al onze bijeenkomsten ook met de zin: Keer terug naar het Westen (de maatschappij) en doe u daar kennen als vrijmetselaar. Dit thema staat centraal in het rituaal van de Gezel.
Tenslotte zoeken we naar het mysterie van het leven zelf, naar het goddelijke, naar het Licht, het spirituele of hoe u het wilt noemen. Dat thema staat in de meestergraad centraal.

De symbolen en ritualen zijn de verzinnebeelding van je innerlijk en helpen je op eigen wijze het hogere beginsel in je te zoeken. In deze Koninklijke Kunst heb ik mij de afgelopen 25 jaar beoefend. En ik zal overigens ook nog een lange weg te gaan hebben. Het einddoel heb ik niet scherp in beeld en zal ik ook niet bereiken, maar ik probeer wel mijn zoektocht bewust af te leggen. Soms is het oprecht streven belangrijker dan het doel.


Ik realiseer mij dat dit wellicht wat wollig, wat idealistisch klinkt. Om een klein voorbeeld van één aspect te noemen om het wat concreter te maken, het volgende. Als ik in mijzelf herken dat een ander, een collega bijvoorbeeld, in mijn allergie zit, en veelal ook andersom, herken ik dus een struikelblok in mijzelf. Ik heb daar last van, de ander heeft daar last van. Bewust probeer ik dan diegene open te benaderen en in hem te investeren. Dat vraagt innerlijke kracht. Hoewel het mij niet altijd lukt, bemerk ik toch vaak dat als je dat maar oprecht probeert, je vervolgens in een andere, betere relatie komt te staan met diegene. Niet alleen komt dat de relatie met die ander ten goede, maar je hebt ook jezelf weer wat beter leren kennen en een struikelblok in jezelf opgeruimd, de kubieke steen in je weer een beetje naar voren gehaald. Toch weer een klein beetje een beter mens geworden.


Ik realiseer mij dat als u aan andere vrijmetselaren vraagt wat vrijmetselarij is en vooral wat het voor hun betekent, u steeds weer iets andere antwoorden zult krijgen. Waarom? Omdat wij allen anders in elkaar zitten. Wij ondernemen de bergwandeling naar de top die achter de wolken verscholen ligt, maar starten allemaal vanuit een ander punt waardoor wij verschillende obstakels onderweg te nemen hebben en mede daardoor andere interpretaties geven aan de ritualen en symbolen.
Zijn wij zo uniek? Nee, niet in ons doel, maar wel in onze methode. En ja, die methode spreekt de een wel en de ander niet aan.


Maar terugkomend op de vraag waarom er relatief zo weinig vrijmetselaren zijn, moet ik zelf ook een beetje raden. Belangrijkste reden is naar mijn idee, dat de vrijmetselarij van oudsher niet veel naar buiten treedt en ook over het algemeen niet actief nieuwe leden werft. Zij treedt niet veel naar buiten omdat de vrijmetselarij als organisatie geen inhoudelijke mening heeft over bijvoorbeeld maatschappelijke of religieuze onderwerpen. Individuele vrijmetselaren hebben wel hun eigen ideeën. Niet de vrijmetselarij als organisatie treedt naar buiten, maar de individuele vrijmetselaar. Iedere bijeenkomst wordt – zoals ik daarnet zei - afgesloten met de oproep: keert terug naar het Westen (de maatschappij) en doet u daar kennen als vrijmetselaar (dus op uw eigen wijze).

En actieve ledenwerving is binnen de vrijmetselarij omstreden omdat wij niet aan “zieltjes winnen” doen, wij willen niet bekeren. Immers, bekeren tot wat!? Wij vinden dat het aspirant-lid uit innerlijke drang aan onze Tempelpoort dient aan te kloppen. Anderen, waaronder ik, zijn van mening dat als je niet communiceert over wat de vrijmetselarij is en te bieden heeft, iemand niet uit dat innerlijk verlangen bij je kan/zal aankloppen.
Nadeel van een gesloten houding is dat geheimzinnigheid ontstaat. Een geheimzinnigheid die, naar mijn overtuiging niet productief is. Het kan mensen naar de vrijmetselarij leiden die een geheim willen ontdekken dat er niet is en dus om de verkeerde reden toetreden. Geheimzinnigheid leidt ook gemakkelijk tot rare onzinverhalen over de vrijmetselarij, wat afkeer van toetreding tot gevolg kan hebben. Dat is dan eigenlijk jammer.

Eigenlijk zou je veronderstellen dat in deze tijd, waarin (jonge) mensen hetzij teleurgesteld zijn in hun kerk of juist kritisch zijn en ter aanvulling tot eigen verdieping willen komen, juist meer mensen zoeken naar mysterie, spiritualiteit en verbeelding. De Vrijmetselarij biedt dan een goed alternatief voor diegene die zich met open mind afvraagt of er meer is tussen hemel en aarde en die zelfstandig. maar met steun en inspiratie van andere broeders, op zoek wil naar het geheim in hemzelf en naar een voor hem juiste levenshouding.

Gelukkig wordt de vrijmetselarij toch steeds opener in haar voorlichting en bereikt zij steeds meer mensen zodat ook zij de mogelijkheid krijgen zich aan te melden voor het lidmaatschap. 

Pim Vos

april 2014

Zie: Hoe word je lid

Avond voor belangstellenden

Vrijmetselarij Suriname: hoe word je lid?

Even dacht ik dat de titel van dit artikeltje zou moeten luiden: "hoe word je vrijmetselaar".

Die gedachte heb ik laten varen. Met toetreding tot de vrijmetselarij word je geen vrijmetselaar, in feite ben je dat in zeker opzicht al. Je zoekt al naar het mysterie, naar jezelf, naar het Hogere Beginsel in jezelf. Je bent al op pad, maar wilt wellicht je eigen pad vervolgen op de specifieke wijze die de vrijmetselarij te bieden heeft. Je wilt je dan aanmelden bij de vrijmetselarij. Hoe gaat dat? Welke procedure moet je doorlopen?

In dit artikeltje ga ik in op het hoe en waarom van de procedure van aanmelding voor zover voor u - in dit stadium - van belang.

Als vrijmetselaar kunnen alleen mannen ouder dan 18 jaar worden aangenomen. Voor vrouwen zijn er andere vrijmetselaarsordes, zowel gemengde ordes als een orde voor alleen vrouwen.


De procedure van aanmelding tot inwijding duurt ongeveer zes maanden. Soms langer. Een lange periode zult u wellicht zegen. De procedure duurt vrij lang omdat de vrijmetselarij immers geen tennisvereniging is waar je een jaartje lid van word en dan desgewenst naar een andere vereniging of zelfs een andere sportvereniging overstapt. Hoewel je ieder moment je lidmaatschap kunt opzeggen, treed je in beginsel voor een lange periode en vaak zelfs voor het leven, toe tot de vrijmetselarij. Een belangrijke stap die zorgvuldig en afgewogen gezet dient te worden. Van onze kant willen we teleurstelling - voor u en voor ons - voorkomen door zorgvuldig na te gaan of u past binnen de vrijmetselarij, of u in de vrijmetselarij zult kunnen vinden wat u zoekt.

(De hierna vermelde stappen in de procedure kunnen in de praktijk in iets andere volgorde plaatsvinden.)

Zo zult u nadat u zich heeft aangemeld - een gesprek krijgen met twee meester-vrijmetselaren die u behalve nader zullen informeren over de vrijmetselarij, tevens zullen proberen te beoordelen of u bijvoorbeeld voldoende in staat bent tot zelfkennis, of u respect kunt opbrengen voor de mening van anderen en of u voldoende de gevoel hebt voor symbolen en ritualen.

Tevens verwachten wij van u dat u een "vrij man van goede naam bent".

Met "goede naam" wordt zeker niet uw inkomen, opleiding of uw beroep bedoeld, maar wordt bedoeld dat u geen levenswandel hebt die maatschappelijk verwerpelijk is.

Met "vrij man" wordt bedoeld dat u vrij bent van dogma's en open staat voor nieuwe ideeën, nieuwe gezichtspunten. Zou u bijvoorbeeld op dogmatisch wijze een religie aanhangen, dan past u niet binnen de vrijmetselarij. U hebt in dat geval voor uzelf reeds antwoorden en "zoekt" immers niet meer. Zie onze "beginselverklaring".

Tijdens het gesprek krijgt de u een aanvraagformulier en een vragenlijst. De ingevulde vragenlijst dient een eerste beeld te geven van wie u bent en wat uw reden tot aanmelding is.

Na genoemd gesprek stellen beide meester-vrijmetselaren afzonderlijk van elkaar een aanbevelingsbrief op en geven die aan hun Voorzittend Meester. Deze kan, na ook zelf met u gesproken te hebben, de voorzitter van de Commissie van Onderzoek verzoeken hem te adviseren over uw aangevraagde lidmaatschap.


Tegelijkertijd tijd worden de personalia en de naam van de loge waar u zich heeft aangemeld, doorgegeven aan het secretariaat van de Orde in Den Haag. Uw gegevens worden dan op een kandidatenlijst gezet, welke lijst wordt toegezonden aan alle onder de Orde vallende loges. De lijst wordt in alle loges op de eerstvolgende bijeenkomst voorgelezen en door de Voorzittend Meester afgesloten met de vraag of iemand de kandidaat kent en informatie heeft die van belang kan zijn voor de beoordeling van de kandidatuur.


De voorzitter van de Commissie van Onderzoek (bestaande uit ongeveer vijf leden) start het onderzoek door u te verzoeken uw levensloop op papier te zetten, waaruit uw opvoeding en geestelijke ontwikkeling zou moeten blijken.Het gaat er hier om een beeld van u te krijgen. Als vanzelfsprekend wordt, zeker bij jonge mensen, niet verwacht dat zij ver zijn in hun geestelijke ontwikkeling. Sterker nog, wij nemen elkaar niet de maat en ook bij u niet. Het gaat er voornamelijk om in te schatten of u "zoekende" bent en binnen de vrijmetselarij aan uw (verdere) geestelijke ontwikkeling kan en wil werken.

Daarnaast kan de voorzitter van de commissie u verzoeken één of twee referenties op te geven.

De Commissie van Onderzoek zal in het logegebouw een gesprek met u voeren. Dit gesprek heeft niet het karakter van een soort examen. Het is een gesprek op basis van gelijkwaardigheid met u waarbij - het zij nogmaals gezegd - nagegaan wordt van beide kanten of u past binnen de vrijmetselarij en wel om teleurstellingen te voorkomen. Een dergelijk gesprek in gemoedelijke sfeer duurt ongeveer anderhalf uur.

De commissie zal vervolgens de Voorzittend Meester adviseren over uw aanmelding. De Voorzittend Meester zal de aanmelding met het advies van de commissie ter besluitvorming voorleggen aan de meesters van de loge.

Het positieve besluit door de meesters van de loge wordt met de nodige documenten toegezonden naar het secretariaat van de Orde. Na akkoord van de Orde zal er een afspraak met u gemaakt worden over het moment van uw inwijding tot Leerling Vrijmetselaar. Het is dan mij en mijn broeders een grote eer u te mogen inwijden en u een prachtige avond te bezorgen. Daarmee is de procedure beëindigd en hebben wij u als onze nieuwe broeder opgenomen in onze, de wereld omspannende, broederketen.



Pim Vos

Vrijmetselarij. Beschouwing over het leven.

Recentelijk was mij de eer gegund een artikeltje te mogen schrijven in het universiteitblad van de Theologische Universiteit van Apeldoorn. 

Deze uitgave is gewijd aan wat geloven doet met mensen. Aldus door de hoofdredacteur als volgt geformuleerd:

Cornelis Schaap, hoofdredacteur

"Nadenken over (het) leven is een wezenlijk onderdeel van het mens-zijn. Door de eeuwen heen is hier dan ook gestalte aan gegeven op diverse en uiteenlopende manieren: de ene mens is én wordt de ander niet. Toch lijken ze een signaal te hebben opgevangen van iets wat heilig is; van iets dat schijnbaar van een andere kant komt; van vuur. Maar soms ook niet.  Deze TUA INzicht is gewijd aan wat geloven met mensen doet. We blijven hierbij
niet alleen in de lichtkring van onze eigen overtuiging". 


Overigens is Vrijmetselarij GEEN geloof, zij het dat de vrijmetselarij wel een Hoger Beginsel aanvaard die op neutrale wijze aangeduid wordt met Opperbouwmeester des Heelals.

 Hieronder volgt mijn artikel ( de plaatjes zijn niet afkomstig uit het artikel) .  

Vrijmetselarij

 door : Pim Vos

Is er sprake van dé vrijmetselarij?

Ja en nee. Een zelfde antwoord kun je volgens mij geven op de vraag of je kunt spreken van HET Christendom. Ik ben lid van de zogenaamde reguliere vrijmetselarij erkend door Londen. Maar ook de vrijmetselarij kent tal van afsplitsingen. Zo zijn er gemengde loges voor mannen en vrouwen en loges voor uitsluitend vrouwen( de Weefsters) die in hun eigen Ordes georganiseerd zijn.

Voorts bestaan er nog annex aan de reguliere vrijmetselarij tal van zelfstandige verenigingen die bepaalde aspecten van de rituelen nader uitwerken, zoals de bekende Schotse Ritus.

Wat is vrijmetselarij.

Organisatorisch bestaat de vrijmetselarij uit allemaal kleine, zelfstandige verenigingen van ongeveer 20- 50 leden die we Loges noemen en verspreid zijn over het gehele land, maar ook in een aantal overzeese gebieden zoals de Antillen en Suriname.  De leden zijn tevens lid van het overkoepelende orgaan ( het GrootOosten der Nederlanden).

Maar wat is vrijmetselarij nu eigenlijk. In de kern is het een methode die vrije mannen ( vrij van dogma's) stimuleert a. in hun zoektocht naar zichzelf ( om een beter mens te worden dan hij was), b. in " rechte " verhouding te komen met het Hoger Beginsel (neutraal aangeduid als " De Opperbouwmeester des Heelals) en c. bij te dragen aan een "betere" wereld, een betere samenleving.  Leven en wereld worden gezien als een nog te voltooien bouwwerk; aldus werken wij aan de voltooiing van de Tempel der Schoonheid, waar wij vrijmetselaren ( maar ook niet vrijmetselaren) de levende bouwstenen van zijn.

Deze drie aandachtsvelden interveniëren met elkaar. Zo wordt de individuele mens gezien als een ruwe steen ( de mens met al haar onvolkomenheden). In die ruwe steen schuilt een perfecte kubus ( de perfecte, zuivere mens). Alleen door zelfkennis ( Ken Uzelve) kun je die kubus ont-dekken en door kracht en doorzettingsvermogen die kubus te voorschijn halen. Hoe kubieker de steen is, hoe beter hij past in de bouw aan de Tempel, hoe beter je de samenleving kunt dienen. De Schoonheid ontstaat  als resultante van die twee.

Welke methode hanteert de vrijmetselarij?

Vond u het vorenstaande wat wazig en algemeen? Ja, dat klopt. Ik sprak in de taal van symbolen, maar gaf u weinig inhoudelijke uitleg. En zo werkt de methode. De vrijmetselarij " spreekt" tot haar leden via symbolen en rituelen, zonder daarbij uitleg te geven. De vrijmetselarij kent dan ook geen inhoudelijke leerstellingen waar de leden zich aan dienen te houden. Sterker nog, de leden hebben zichzelf de opdracht gegeven om zelf te zoeken naar Waarheid en daar naar te handelen. "Op U komt het aan" en "Doe U in het Westen ( de maatschappij) kennen als vrijmetselaar", zijn de opdrachten die wij onszelf voortdurend weer geven. Ieder naar eigen inzicht en kunnen, zonder elkaar de maat te nemen.

Maar wat doen we nou concreet in de loge?

Ik had het al over rituelen. De vrijmetselarij is een inwijdingsgenootschap. Tijdens een ritueel wordt de nieuwe broeder in de Tempel ingewijd tot Leerling vrijmetselaar. Een jaar later tot Gezel en weer een jaar later tot Meester. In de rituelen wordt gebruik gemaakt van met name de bouwsymboliek en de lichtsymboliek. Tijdens de rituelen legt de kandidaat reizen af, die in feite reizen door zijn innerlijk zijn om te komen tot hoger bewustzijn.

Behalve dit soort Tempelbijeenkomsten, komen vrijmetselaren ook regelmatig bijeen om met elkaar van gedachte te wisselen over allerlei onderwerpen die met innerlijke verdieping te maken hebben. Waar we niet over praten is politiek en godsdienst, omdat die twee onderwerpen het risico in zich bergen dat verdeeldheid ontstaat. Een vrijmetselaar zoekt immers op wat ons bindt en niet wat ons verdeelt. Wij discussiëren niet, maar leggen meningen naast elkaar in het besef dat niemand de wijsheid in pacht heeft en wij allen onvolmaakt zijn.

Is vrijmetselarij religieus.

Ik ben geneigd die vraag met " ja" te beantwoorden. Het is geen religie, geen godsdienst, maar zet de zoekende vrijmetselaar wel aan het Mysterie van het leven te ontdekken. Daarbij neemt de vrijmetselaar wel aan dat er een Opperbouwmeester des Heelals is ( ons enige dogma).  In die zin zou ik het religieus noemen. In de rituelen vind je ook tal van aanknopingspunten met het Christendom, Gnosis, Soefisme, Kabbala, Boeddhisme etc.

De eerste Grootmeester

Alle spannende, speculatieve verhalen over een eventuele oudere ontstaansgeschiedenis ter zijde schuivend, is de vrijmetselarij ontstaan en sterk beïnvloed tijdens de Verlichting, waar de roep om scheiding van Staat en Kerk en de erkenning van (de vrijheid van) het individu naar voren kwam. Vanaf die tijd ontstond er steeds meer behoefte zelf te zoeken naar religieuze/ spirituele vragen en antwoorden.

Maatschappelijke betekenis.

In sommige landen wel, maar in onze Orde heeft de vrijmetselarij als landelijke   organisatie weinig maatschappelijke betekenis en zeker geen (politieke) invloed. Het zijn de individuele vrijmetselaren die geheel overeenkomstig hun eigen inzichten meer of minder bijdragen aan de maatschappij. Zeer incidenteel doneert de Orde aan een goed doel. Maar daar blijft het bij.  Individuele loges zijn vrij hun eigen koers te varen en zelf te bepalen of en zo ja in welke zin zij als loge een maatschappelijke bijdrage willen leveren.

In de achttiende en de negentiende eeuw was dat anders. Charitas vormde toen een wezenlijk onderdeel van het maçonnieke gedachtengoed van tolerantie en broederliefde waar ook op organisatieniveau gevolg aan gegeven moest worden. In ons land is de nog immer actieve filantropische Louisa Stichting (1862) die aan de Orde is gelieerd, een overblijfsel uit die tijd.

Persoonlijk vind ik dat ik alle vrijheid dien te hebben waar ik maatschappelijk wel of niet aan bijdraag. De Orde of de Loge  dient dat niet voor mij te bepalen. Maar goed, zeker op loge niveau wordt daar verschillend over gedacht.

Politieke betekenis

De (huidige) vrijmetselarij als organisatie bemoeit zich op geen enkele wijze met de politiek. Zodra de Orde dat wel doet, zoals twee jaar geleden de Franse Grootmeester dat deed, verliest zij de erkenning als een " reguliere" Orde. Natuurlijk kunnen individuele leden wel degelijk politieke functies vervullen zoals Henk Vonhoff en Mat Herben.

Hoewel de (internationale) Grondwet expliciet gebiedt de politiek buiten de deur te houden, is de vrijmetselarij af en toe toch in politiek vaarwater gekomen. Zo heeft zij een grote rol gespeeld in  de Amerikaanse onafhankelijkheidsoorlog en heeft zij een dominerende rol gespeeld  bij de totstandkoming van de Constitutie van de Verenigde Staten. Het is dan ook niet verrassend dat deze Constitutie dezelfde ( universele) waarden onderschrijft als de grondwet van de vrijmetselarij. Een ander voorbeeld is de Franse revolutie waar Vrijheid, Gelijkheid en Broederschap (eveneens maçonnieke kernwaarden) de ideologische strijdkreten waren.

Maar terug naar deze tijd, welke politieke standpunten zouden we kunnen verkondigen? Zoals in een loge broeders zitten van allerlei kerkelijke gezindten, is ook de politieke diversiteit erg groot. Daar komt bij dat een vrijmetselaar van nature  eigen-wijs is, vrijdenker is en zich niets laat voorschrijven. Al zouden we willen, we zouden nooit intern tot politieke overeenstemming kunnen komen. Het is al lastig om gezamenlijk tot een keuze te komen van een nagerecht van de Broedermaaltijd ().

Wat betekent de vrijmetselarij voor mij.

Ik ben inmiddels 25 jaar vrijmetselaar. Natuurlijk weet ik niet hoe mijn leven zou zijn verlopen als ik destijds niet was toegetreden. Maar toch denk ik dat de vrijmetselarij mij een "beter" mens gemaakt heeft in die zin dat ik toleranter, begripvoller, respectvoller, liefdevoller naar mijn omgeving ben geworden.  Maar ook meer het besef heb gekregen deel uit te maken van de maatschappij, de wereld, het universum en dat dat prachtige geheel, waaronder ikzelf, Goddelijk mooi in elkaar zit.

De Ruwe en Kubieke Steen

Laat mij één aspect nader uitwerken aan de hand van het eerder genoemde symbool van de Ruwe en Kubieke Steen. De Kubieke Steen is voor mij de mens in zijn zuivere vorm. Die zuivere vorm zou ik kunnen bereiken door alles wat is aangesleten gedurende mijn leven te verwijderen. Ik verwijder daarmee dus wat niet bij mij hoort. Dat betekent, in mijn visie, dat de mens niet van nature het goede en het kwade in zich heeft. Je hoeft dus niet iets wezenlijks van je zelf ( het kwade) weg te halen. Je haalt wie je in werkelijkheid bent naar boven. Die Kubieke Steen, die altijd in de Ruwe Steen heeft gezeten. Of beter gezegd, de Kubieke Steen die je eens was. Is dat wat Jezus bedoelde ( volgens de Gnostici) met" Mens, herinner Uzelf", of wat bedoeld wordt met de Christus-natuur of Boeddha-natuur? In ieder geval heeft deze persoonlijke interpretatie mij geïnspireerd op mijn pad naar meer zelfkennis.

Kun je dat alleen via de vrijmetselarij bereiken? Nee hoor. Er zijn vele kerken, genootschappen, clubjes, methoden etc die tot hetzelfde kunnen leiden. Maar juist  de vrijheid van de vrijmetselarij was en is iets wat zo goed bij mij past.

-----------------------------------------